10/21/2024 2:25:24 PM

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) yeni parlamento üyelerinin belirlenmesi için Pazar günü seçim yapıldı.

Çalkantılı Ortadoğu'da kendisini göreceli bir istikrar vahası olarak sunan IKBY, ABD ve Avrupa ile yakın bağları nedeniyle yabancı yatırımcıları çekebiliyor. Ancak aktivistler ve muhalifler, 1991'den bu yana özerk olan bölgenin Irak'ın genelini etkileyen yolsuzluk, siyasi baskı ve iktidardakiler arasında kayırmacılık gibi sorunlarla karşı karşıya olduğunu söylüyor.

Başlangıçta iki yıl önce yapılması planlanan seçim, bölgenin iki partisi Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle dört kez ertelendi. Her iki parti de güçlü Kürt aileler tarafından kontrol ediliyor. KDP’yi Barzani, KYB’yi ise Talabani ailesi yönetiyor.

Uzmanlar, bölgenin içaçıcı olmayan ekonomik koşulları nedeniyle halkın partilere karşı yaygın bir hayal kırıklığı yaşadığını söylüyor.

66 yaşındaki ev hanımı Huri Muhammed, bölgenin başkenti Erbil'e hakim olan KDP'ye “halka hizmet ettiği” için oy verdiğini söyledi. Muhammed, bir sonraki hükümetin “nüfusun çoğunluğunun sınırlı imkanlara sahip olduğu yoksul sınıflara dikkat edeceğini” umduğunu ifade etti.

Bölgenin ikinci büyük şehri ve KYB'nin kalesi olan Süleymaniye'de memur olarak çalışan 47 yaşındaki Dilman Şerif de hükümete karşı olduğunu belirtti. Şerif, seçim öncesinde “Herkesi seferber olmaya ve bu rejime karşı oy kullanmaya çağırıyorum” diye konuştu.

KYB muhalifi ve siyasi yorumcu Sartip Cevher, Yeni Nesil gibi muhalefet partilerinin ve Talabani aşiretinden bir muhalif olan Lahur Şeyh Cangi liderliğindeki bir hareketin protesto oylarından kazançlı çıkabileceğini söyledi.

ABD’deki Boston Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olan ve Irak üzerine yoğunlaşan siyasi analist Şivan Fazıl, “bölgede iki iktidar partisine karşı giderek artan bir bıkkınlık” bulunduğunu belirtti.

“İnsanların yaşam koşulları son 10 yılda daha da kötüleşti” diyen Fazıl, bölgedeki 1,2 milyon memurun maaşlarının düzensiz ödenmesinin sorun teşkil ettiğini, bu paranın “haneler için hayati bir gelir kaynağı” olduğunu belirtti.

20 Ekim'de yapılacak IKBY parlamento seçiminin bölgenin en güçlü partileri olan KDP ve KYB arasında geçmesi bekleniyor.

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi seçimleri bölgedeki dengeleri nasıl etkileyecek?

Bu mesele, bölgenin kârlı petrol ihracatının kontrolü konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle IKBY ile Bağdat'taki federal Irak hükümeti arasında süregelen gerginliklerle bağlantılı.

"Güç ve para"

Fazıl, bu seçim için daha önce sadece bir olan seçim bölgesinin değiştirilerek dört yeni seçim bölgesinin oluşturulmasının “oy oranlarında ve bir sonraki parlamentodaki sandalyelerin dağılımında değişikliğe yeniden dağılıma yol açabileceğini” söyledi.

Fazıl, yine de KDP'nin “iç disiplini ve uyumu” nedeniyle çoğunluğunu koruyabileceği öngörüsünü paylaştı.

KDP, KYB'nin 21 sandalyesine karşılık 45 sandalye ile parlamentonun en büyük partisi konumundaydı.

KDP'nin çoğunluğu, Türkmen, Ermeni ve Hıristiyan azınlıklara ayrılan kota yoluyla seçilen milletvekilleriyle kurduğu ittifak sayesinde sağlanmıştı.

Irak mahkeme kararları, IKBY parlamentosundaki sandalye sayısını 111'den 100'e düşürmüştü ancak beş sandalye hala azınlıklara ayrılmış durumda.

Bölgenin 6 milyonluk nüfusunun 2,9 milyonu 100 temsilci için oy kullanma hakkına sahip ve bunların arasında kota ile belirlenmiş 30 kadın da bulunuyor.

2018'de yapılan son bölgesel seçimlerde katılım oranı yüzde 59 olmuştu.

Yeni temsilcilerin seçildikten sonra yeni bir başkan ve başbakan için oy kullanmaları gerekecek. Her iki görev de KDP'nin önde gelen isimlerinden Neçirvan Barzani ve kuzeni Mesrur Barzani tarafından yürütülüyordu.

VOA