2025-07-29

62 sivil toplum örgütü, son dönemde suça sürüklenen çocuklara yönelik cezaların ağırlaştırılması ve çocukların yetişkin gibi yargılanması yönündeki taleplerin, hem kamuoyunda hem de siyasi alanda karşılık bulmasına karşısında kaygılarını dile getirdi ve ortak bir çağrıyla “çocuklar için adalet” talep etti.

Çok sayıda hak örgütü ve sivil toplum kuruluşu, Ahmet Mattia Minguzzi davasıyla kamuoyu gündemine gelen ve suça sürüklenen çocuklara yönelik cezaların ağırlaştırılması, çocukların yetişkin gibi yargılanması yönündeki taleplerin, hem kamuoyunda hem de siyasi alanda karşılık bulmasına karşı endişelerini dile getiren ortak bir çağrı yaptı.

 ‘Cezalandırmaya Değil, Korumaya ve Önlemeye Dayalı Bir Yaklaşım Hak Temelli Bir Çocuk Adalet Sistemi İçin Ortak Çağrımızdır’ başlıklı açıklamada, suça sürüklenen çocuklarla ilgili, söz konusu taleplerin Türkiye’nin de imzacısı olduğu uluslararası sözleşmelerle güvence altına alınan çocuk haklarına ve çocuk hukukunun evrensel ilkelerine aykırı olduğu vurgulandı.

ÖNLEYİCİ TEDBİRLER

Ortak çağrıda 15 yaşındaki Ahmet Mattia Minguzzi davasında, çocuklara yönelik şiddet, çocuk suçluluğu ve adalet sistemine ilişkin alınmayan önleyici tedbirlerin sonuçlarının görüldüğü belirtilerek şu ifadelere yer verildi:

“15 yaşındaki Mattia Ahmet Minguzzi’nin akranları tarafından öldürülmesi, çocuklara yönelik şiddet, çocuk suçluluğu ve adalet sistemine ilişkin alınmayan önleyici tedbirlerin sonuçlarını bir kez daha ortaya koydu. Bizler, Mattia Ahmet Minguzzi’nin ailesinin acısını derinden paylaşıyor, şiddet sonucu yaşamını yitiren tüm çocukların yasını tutuyoruz. Ve bir kez daha söylüyoruz: Yaşam hakkı en temel haktır; hiçbir çocuk bu haktan mahrum bırakılmamalıdır.”

MÜNFERİT DEĞİL, İHMAL VE HAK İHLALLERİ ZİNCİRİNİN SONUCUDUR

“Tıpkı 2024’te akran şiddeti sonucu yaşamını yitiren en az 13 çocuk ve 2025’in ilk beş ayında hayatını kaybeden en az 7 çocuk gibi, Mattia Ahmet’in ölümü de önlenebilirdi” denilen açıklamada, “Bu vakalar münferit değil; Türkiye’de çocuklara yönelik ihmal ve hak ihlalleri zincirinin sonucudur. Yalnızca akran şiddeti değil, farklı nedenlerle yaşamını yitiren tüm çocuklar açısından da, çocuk koruma sisteminin bütüncül ve hak temelli bir yaklaşımla yeniden yapılandırılması zorunludur” ifadeleri yer aldı.

“Çocuk adalet sisteminin öncelikli ve asıl amacı cezalandırmak değil; onarmak, dönüştürmek, desteklemek ve yeniden suçla ilişkilenmeyi önlemektir. Çocuklara yapılacak müdahale de asıl olarak bu amaca hizmet etmelidir.”

ÇOCUK HAPİSHANELERİNİ OLAĞANLAŞTIRMA RİSKİ

Çocukların suç faili olsalar bile, adli süreç boyunca önleyici ve onarıcı yaklaşımların göz ardı edilmemesi gerektiği belirtilen açıklamanın devamı şöyle:

“Ancak Türkiye’de çocuk adalet sistemi, sadece cezalandırıcı bir anlayışla işlemekte, çocukları korumak yerine toplumdan dışlamakta ve böylece yeniden suçla ilişkilenmelerine zemin hazırlamaktadır. Gündemdeki yasa değişikliği önerileri ise yasal çocukluk kavramını tartışmaya açma, çocukların özgürlüğünü daha fazla kısıtlama ve çocuk hapishanelerini olağanlaştırma riski taşımaktadır.”

KORUYUCU VE ÖNLEYİCİ BİR ADALET İÇİN TALEPLER

Ortak çağrıda, 62 sivil toplum örgütünün çocuklara yönelik koruyucu ve önleyici bir adalet sistemi için şu taleplerine yer verildi:

İstismara ve ihmale maruz kalan çocuklar zamanında tespit edilmeli; çocuk koruma sistemi kapsamındaki tedbirler eksiksiz uygulanmalıdır.

Erken uyarı ve destek mekanizmaları güçlendirilmeli; çocukların haklarının ihlaline yol açan ihmaller engellenmelidir.

Çocuk adalet sistemi, hak temelli, onarıcı, dönüştürücü ve koruyucu bir anlayışla yeniden yapılandırılmalıdır.

Ceza sorumluluğu bulunmadığı yasal olarak kabul edilen 0-12 yaş arası çocukların suçla ilişkilenmelerine neden olan ortamlardan uzaklaştırılması amacıyla eğitim, sağlık, danışmanlık veya bakım tedbiri kararları alınmalıdır. Ayrıca, uluslararası çocuk hakları standartları gözetilerek ceza sorumluluğu yaşı, bilimsel gelişim verilerine göre yükseltilmelidir.

Çocuk adalet sistemi bütüncül bir şekilde işletilmeli, hiçbir çocuk –yaşı, suçu ya da koşulları ne olursa olsun– bu sistemin dışına itilmemelidir. 15-18 yaş arası çocukları, istisnalar üzerinden sistem dışına çıkarmaya yönelik girişimlere son verilmelidir.

Suça sürüklenen tüm çocuklar hakkında sosyal inceleme raporu hazırlanması ve çocukların sosyal hizmet uzmanı desteğinden faydalanması yasal olarak zorunlu hale getirilmelidir.

Yargı süreçlerinde, çocuk hakları konusunda uzmanlaşmış profesyoneller yer almalıdır.

Tutuklama yalnızca istisnai durumlarda uygulanmalı; toplum temelli destekleyici tedbirler esas alınmalıdır.

Çocuk hapishanelerinin sayısı artırılmamalı; bu kurumların yerine, toplum temelli destek sistemleri geliştirilmeli ve çocukların özgürlüğünden yoksun bırakılması yerine alternatif tedbirler esas alınmalıdır.

Çocuklarla ilgili yasalaşma süreçlerinde, çocuk ve kadın hak temelli çalışan sivil toplum örgütlerinin, baroların, akademinin ve çocukların bizzat kendilerinin görüş ve önerileri dikkate alınmalıdır.

Ortak çağrıya imza atan 62 sivil toplum örgütü ise şöyle:

29 Ekim Kadınları Derneği

AltıÜstü Çocuk ve Gençlik Sanat Kolektifi

Antalya Kadın Danışma Merkezi ve Dayanışma Derneği

Antikapitalist Kadınlar

Aralık Feminist Kolektif

Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Derneği

Atakent Mahallesi Kadın Meclisi Küçükçekmece

Bakırköy Çocuk Masası Platformu

BoMoVu Sosyal Güçlendirme için Spor ve Beden Hareketi Derneği

Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği

Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği

Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği – CEİD

Çember Dergi – Çocuk Politikası Dergisi

Çocuğum Haklıyım!

Çocuk Alanında Çalışan Avukatlar Ağı (ÇAÇAv.)

Çocuk Çalışmaları Birimi

Çocuk Hakları Savunucuları Ağı

Çocuk Hakları Zirvesi ve Kalkınma Derneği

Çocuk İhmali ve İstismarını Önleme Derneği

Çocuk İşçiliğini İzleme ve Önleme Derneği

Çocuklar İçin Adalet Derneği

Deniz Yıldızı Kadın Dayanışma Derneği

Denizli Otizm Derneği

Dünya Evimiz Uluslararası Dayanışma Derneği

Engelsiz Erişim Derneği

EŞİTİZ – Eşitlik İçin Kadın Grubu

Eşit Haklar İçin İzleme Derneği

Fisa Çocuk Hakları Merkezi – Fikir ve Sanat Atölyesi Derneği

Gaziantep Nar Bilim Kültür ve Sanat Derneği

Her Yer Çocuk Derneği

İnsan Hakları Derneği

İnsan Hakları Gündemi Derneği

İzmir Feminist Kolektif

İzmirli Kadın Girişimciler Derneği

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu – KCDP

KADAV- Kadın Dayanışma Vakfı

KESK Diyarbakır Kadın Meclisi

Kırkayak Kültür Sanat ve Doğa Derneği

LGBTİ+ Aileleri ve Yakınları Derneği (LİSTAG)

Lotus Kadın Dayanışma Derneği ve Yaşam Derneği

Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı

Önce Çocuklar ve Kadınlar Derneği

Rengarenk Umutlar Derneği

Romani Godi

Roots & Shoots Türkiye (Kökler ve Filizler Derneği)

Rosa Kadın Derneği

Sivil Düşler Derneği

Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası Diyarbakır Şubesi

Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği

Sosyal İklim Derneği

Sporda Adalet ve Haklar için Sahadayız Derneği

Sulukule Gönüllüleri Derneği

Tarlabaşı Toplumunu Destekleme Derneği

Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı

Türk Kadınlar Birliği Bayraklı Şubesi

Türk Tabipleri Birliği İnsan Hakları Kolu

Türk Psikologlar Derneği Genel Merkezi

Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı

Türkiye İnsan Hakları Vakfı

Uluslararası Çocuk Hakları Elçileri Derneği – ICHILD

Uluslararası Göçmen Kadınlar Dayanışma Derneği

Yaşamevi Kadın Dayanışma Derneği.

Numedya