2025-06-05

Dünya Çevre Günü’nde kirli gerçek

Eurostat verilerine göre Türkiye, 2024’te Avrupa Birliği ülkelerinin ihraç ettiği atıkların yüzde 39’unu ithal etti. Plastik atıkların önemli bir kısmı geri dönüştürülemezken, çevre ve halk sağlığı üzerindeki etkileri uzmanlar tarafından endişeyle izleniyor.

BERFU KARGI

Türkiye, 5 Haziran Dünya Çevre Günü’ne atık ithalatı tartışmaları eşliğinde giriyor. Ekonomist İnan Mutlu’nun sosyal medya hesabından paylaştığı dikkat çekici veriler, Türkiye’nin Avrupa’dan ithal ettiği atık miktarının 2024 yılında 12 milyon tonu aştığını ortaya koydu. Mutlu’nun paylaşımı kamuoyunda geniş yankı uyandırırken, uzmanlar Türkiye’nin Avrupa’nın “çöp merkezi” haline geldiğine ve bu durumun çevresel felaketlere zemin hazırladığına dikkat çekiyor.

İTHALAT RAKAMLARI: 12 MİLYON TON EŞİK AŞILDI

İnan Mutlu’nun yayımladığı verilere göre, Türkiye 2024 yılında 12 milyon 254 bin ton atık ithal etti. Her ne kadar bu rakam henüz resmi makamlarca teyit edilmemiş olsa da, 2022’de kayda geçen 12,4 milyon tonluk atık ithalatı dikkate alındığında bu artış eğilimi kuvvetle muhtemel görünüyor. Eurostat verileri, Türkiye’nin Avrupa Birliği’nin toplam atık ihracatının yaklaşık %39’unu tek başına aldığına işaret ediyor.

PLASTİK ATIKLAR ÇEVREYE KARIŞIYOR

İthal edilen atıkların büyük bir kısmını plastik malzemeler oluşturuyor. Geri dönüşüm amacıyla getirildiği belirtilen bu atıkların önemli bir bölümü, altyapı yetersizlikleri ve denetimsizlik nedeniyle doğrudan çevreye karışıyor. Geri dönüştürülemeyen plastik atıkların yakılması sonucu ortaya çıkan toksik gazların hem su ve toprak kirliliğine hem de solunum yolu hastalıklarına yol açtığı ifade ediliyor.

Greenpeace’in 2021 tarihli bir raporunda, İngiltere’den gelen ambalaj atıklarının yakıldığı bölgelerde toprak ve kül numunelerinde ölçülen dioksin ve furan düzeylerinin, çevre mevzuatında belirtilen sınırların binlerce kat üzerinde olduğu ortaya konmuştu.

EKONOMİST MUTLU: “ÜLKEMİZİ AVRUPA’NIN ÇÖPLÜĞÜNE ÇEVİRDİLER”

İnan Mutlu, yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:

“Bugün Dünya Çevre Günü. Ülkemizi Avrupa’nın çöplüğüne çevirdiler. 2024’te 12 milyon 254 bin ton çöp ithal ettik. Kimileri ‘bu atık, geri dönüşüm için kullanılıyor’ diyor. Oysa ithal edilen çöplerin çoğu geri dönüştürülemiyor, toprağımıza, suyumuza, havamıza karışıyor. Gelecek nesillere plastik değil, temiz bir doğa bırakmalıyız.”

UZMANLAR UYARIYOR: YASAL DÜZENLEME ŞART

Çevre bilimciler ve sivil toplum kuruluşları ise yıllardır Türkiye’nin atık ithalatına karşı uyarılarda bulunuyor. WWF ve Greenpeace gibi örgütler, hem ithalatın kısıtlanması hem de mevcut atık yönetimi sisteminin radikal biçimde reforme edilmesi gerektiğini savunuyor.

Çevre Mühendisleri Odası yetkilileri, “Atık ithalatı kısa vadede sanayi için ekonomik bir kaynak gibi görünse de, uzun vadede çevresel maliyeti çok daha ağır. Türkiye’nin kendi atık sorununu bile çözmeden dış kaynaklı atıkla baş etmeye çalışması sürdürülebilir değil” uyarısında bulunuyor.

OECD: TÜRKİYE, ATIK GERİ KAZANIMINDA SON SIRALARDA

OECD’nin son raporlarına göre Türkiye, belediye atıkları bazında geri kazanım oranı açısından OECD ülkeleri arasında en alt sıralarda yer alıyor. Bu durum, ithal edilen atıkların büyük bölümünün geri dönüşüm yerine yakma, gömme veya kaçak yollarla bertaraf edildiği yönündeki endişeleri artırıyor.

DÜNYA ÇEVRE GÜNÜ’NDE NET MESAJ: GERİ DÖNÜŞÜM DEĞİL, GERİ GİDİŞ

Dünya Çevre Günü vesilesiyle kamuoyunun dikkatini çeken bu tablo, Türkiye'nin çevre politikalarının daha sürdürülebilir, daha şeffaf ve bilim temelli bir çizgiye çekilmesi gerektiğini gözler önüne seriyor. Gerekli adımlar atılmadığı sürece Türkiye’nin, Avrupa’nın çöpünü bertaraf eden bir ülke konumunda kalmaya devam edeceği uyarısı, çevre savunucuları tarafından yineleniyor.

Karar