2025-12-26

Taner Akçam ile söyleşi

Ruşen Çakır

Tarihçi ve akademisyen Taner Akçam, İsrail’in Ortadoğu’da “istikrarsızlık ve kaos” üzerine kurulu uzun vadeli strateji izlediğini söylerken, Türkiye ile İsrail arasındaki gerilimi “hegemonya savaşı” olarak tanımladı. Akçam’a göre Kürtler ve Filistinliler bu mücadelenin en kırılgan fay hatlarını oluşturuyor.

Ruşen Çakır’ın sorularını yanıtlayan Taner Akçam, İsrail’in bölgesel politikalarını tarihsel bir çerçeveye oturtarak, Türkiye-İsrail ilişkilerinin neden çatışma hattına sürüklendiğini anlattı. Akçam, İsrail’in güvenliğini “bölgede istikrar değil, kaos yaratarak” sağlamaya çalıştığını vurguladı ve bu yaklaşımın 1990’lardan bu yana değişmediğini söyledi.

Ortadoğu’da İsrail ve Türkiye’nin hegemonya savaşları

Akçam, İsrail’in Batı dünyasındaki özel konumuna dikkat çekerek şu ifadeleri kullandı:

“Her ulus devletin kuruluşunda terör vardır. Kuruluşunda terör olmayan ulus devlet yok gibidir. İsrail konusunda ise Holocaust nedeniyle Batı düşün dünyasında çok özel bir istisnacılık oluştu. İsrail söz konusu olunca Amerika kendi ulusal çıkarlarından vazgeçebiliyor, Almanya vazgeçebiliyor.”

Bu istisnacılığın İsrail’in bölgesel politikasının temel dayanağı olduğunu söyleyen Akçam, “büyük İsrail” fikrinin yalnızca nostaljik bir söylem olmadığını, yerleşim ve ilhak politikalarıyla fiilen hayata geçirildiğini belirtti.

“İsrail bölgede kaos olmadan yaşayamaz”

Akçam’a göre kırılma noktası 1990’lı yıllar oldu. Oslo sürecine karşı çıkan Netanyahu çizgisinin, bölgesel istikrarsızlığı bilinçli bir stratejiye dönüştürdüğünü anlattı:

“1996’da ‘clean break’ denilen strateji belgesi hazırlandı. Değişmeyen ana fikir şuydu: İsrail’in bölgede yaşayabilmesi ancak istikrarsızlık ve kaos yaratılarak mümkündür. Bunun için rejim değişiklikleri şarttır.”

Bu stratejinin Irak, Suriye ve Lübnan üzerinden hayata geçirildiğini belirten Akçam, İsrail ve ABD politikaları arasında parti farkının da belirleyici olmadığını söyledi.

Türkiye-İsrail çatışması bir hegemonya savaşı mı?

Akçam, bugün gelinen noktayı açık bir güç mücadelesi olarak tanımlayarak, “Ortadoğu’da yeni bir hegemonya kuruluyor. Türkiye de bölgesel güç olmak istiyor, İsrail de. Bu bir çatışma. Uzlaşabilirler de, uzlaşamayabilirler de” dedi.

Bu savaşta tarafların birbirlerinin zayıf noktalarını kullanacağını vurgulayan Akçam, “Türkler Filistin’i İsrail’e karşı kullanır, İsrailler de Kürtleri Türkiye’ye karşı kullanmak ister” dedi.

Kürtler, Filistinliler ve yeni denge

Kürtlerin İsrail politikalarında giderek daha görünür hale geldiğini belirten Akçam, bu durumu olağan bulduğunu söyledi:

“Uluslararası ilişkilerde her devlet ya da halk kendi güvenliği için dış destek arar. Ortada anormal bir durum yok. Kürtler, Dürziler, Aleviler İsrail açısından stratejik partner olarak görülüyor.”

Söyleşinin sonunda Akçam, Ortadoğu’nun bir kez daha “laboratuvara” dönüştüğünü söyledi ve uyarısını yineledi:

“Mümkün olduğu kadar ideolojilerimizden bağımsız, çok realist biçimde konuşmayı öğrenmemiz gerekiyor. Aksi halde bu hegemonya savaşının bedelini yine halklar ödeyecek.”

Medyascope